fıstık ezmesi ne demek?

Fıstık ezmesi kavrulmuş fıstıkdan yapılan bir ezme çeşididir. Genellikle fıstık ezmesinin içine tuz, tatlandırıcı veya emülsiyon sağlayan maddelerde katılır. Fıstık ezmesi pek çok ülkede popüler. Amerika Birleşik Devletleri¹ her yıl $800 milyon dolarlık fıstık ezmesi tüketiyor ve fıstık ezmesi ihracatın liderlerinden biridir.²

Badem ve kaju ezmelerine benzeyen fıstık ezmesi ekmeğe, tosta veya krakerlere sürülüp sade yenilebilir, ya da  fıstık ezmeli reçelli sandviç yapmak için kullanılabilir. Hem krep, yumurtalı ekmek, granola ve smoothie gibi çeşitli kahvaltılık yemeklerinde hem de bisküvi ve çikolatalı brownie gibi tatlılarda kullanılır.

Tarih

Yer fıstığının gıda olarak tüketimi ilk olarak Meksika'daki Aztek ve Peru'daki İnka imparatorluklarında görülmüştür.³⁴

1884 yılında Kanadalı Marcellus Gilmore Edson (1849 – 1940) fıstık ezmesi patentini almış.⁵ Patent başvurusuna göre, fıstık ezmesini elde etmek için öncelikle kavrulmuş fıstıklar iyice ezilene kadar öğütücüde çekilir, sonra da ezmenin kıvamı sertleşene kadar şeker eklenirdi. 1894 yılında St. Louis'den George Bayle isimli bir iş adamı fıstık ezmesini üretip satmaya başlamış.⁶

Kahvaltılık gevrek üreticisi olarak tanınan John Harvey Kellogg'a 1898'de "Besleyici ürünler üretim işlemi" için bir patent verildi ancak fıstıkları kavurmakdansa haşlıyormuş.⁷ Fıstık ezmesinin ilk uretildiği dönemde zengin insanların yediği bir gıda ürünüydü ve pahalı sağlık merkezlerinde servis edilerek daha ünlü olmaya başladı. Kellogg'un Batı Sağlık Gelişme Kurum'nda hastalara fıstık ezmesi verilirdi çünkü hem yuksek protein oranlı hem de cığnenmeden yutulan bir yemeğe ihtiyaçları vardı.⁸

İlk fıstık ezmesi makineleri Kellogg'un Battle Creek Tımarhanesi'nde çalışmış olan Joseph Lambert ve Doktor Ambrose Straub tarafından geliştirilmiş.⁹¹⁰ 1903 yılında fıstık ezmesi makinesi için patent almışlar. 1922'de kımyacı Joseph Rosenfeld pürüzsüz fıstık ezmesi yapılışında kısmen hidrojene yağın yağ ayrılmasını engelledığını anladı ve 1928'de Peter Pan şirketine bu yöntemin kullanma izini verildi.¹¹ 1932'de Skippy markası altında Rosenfeld fıstık ezmesi üretimine başladi ve ezmeyi yayıklıyarak daha pürürsüz bir kıvam elde etti. Ezmenin içine fıstık parçaları karıştırarak da ilk "chunky" fıstık ezmesini yapmış. 1955'te Procter & Gamble şirketi Jif markasını piyasaya sürdu. Jif'e şeker ve melas eklendığı için diğer fıstık ezmelerinden daha tatlı bir ezmeydi.¹²

Çeşitler

Fıstık ezmesinin iki ana çeşidi "çıtır" () ve "pürüzsüz" ().¹³ Çıtır fıstık ezmesine kalın çekilmiş fıstık parçaları ekleniyor. ABD gıda yönetmelikleri altında "peanut butter" diye satılan fıstık ezmelerin 90% fıstıkdan yapılmalı.¹⁴ Kalan <10% çoğu zaman tuz, tatlandırıcı, ve hidrojene yağ gibi bir emülsiyon sağlayan maddeden oluşur. ABD'de "peanut butter" olarak satılan ezmelerin içinde herhangi bir yapay tatlandırıcı, kimyasal koruyucu, ve renk maddesi bulunmamaktadır.¹⁵

Kaynakça

Orijinal kaynak: fıstık ezmesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩
15. ↩

Kategoriler